Sinds de Vestia-affaire staan door woningcorporaties afgesloten rentederivaten volop in de belangstelling. Inmiddels is duidelijk dat de gevaren voor woningcorporaties nog lang niet  geweken zijn.

Door middel van een renteswap hebben veel woningcorporaties het risico op stijgende rente afgedekt. De woningcorporaties ruilden als het ware hun variabele rente onder een leningsovereenkomst om voor een vaste rente. Dat leek aantrekkelijk omdat men verwachtte dat de rente niet verder zou dalen. Nu de rente wel (veel) verder is gedaald, moeten woningcorporaties het verschil tussen de overeengekomen vaste rente en de lagere variabele rente bijbetalen.

Diverse corporaties hebben swaps afgesloten met looptijden van 40 jaar of langer. In dergelijke swapovereenkomsten is vaak een break-clausule opgenomen. Op grond van zo’n clausule heeft een bank (en soms ook een corporatie) de mogelijkheid om een rentederivaat tussentijds te beëindigen, waarbij wordt afgerekend tegen de marktwaarde op het moment van beëindiging. Met name bij een zeer lage (of negatieve) marktrente kan zo’n break-clausule een enorm financieel risico inhouden voor een corporatie.

In 2016 is een stresstest uitgevoerd door de Autoriteit Woningcorporaties. Daaruit bleek dat een groot aantal rentederivaten break-clausules hadden. Om de risico’s van deze clausules weg te nemen, kunnen corporaties onder bepaalde voorwaarden de rentederivaten herstructureren.

De voorwaarden waar een corporatie in zo’n geval aan moet voldoen zijn vastgelegd in een nieuw beoordelingskader dat sinds 1 juli 2017 geldt, het ‘Beoordelingskader en vereisten herstructurering derivaten’ van de Autoriteit Woningcorporaties en het Waarborgfonds Sociale Woningbouw. Voldoet een corporatie aan de gestelde eisen, dan krijgt zij toestemming om in onderhandeling te treden over afkoop van derivatencontracten of het laten doorzakken van derivatencontracten in een lening met vaste rente. Het Beoordelingskader vervangt de richtlijn derivaten van de WSW en kan hier worden geraadpleegd.